“СҮЛД МОДНЫ НААДМЫН ДУУ”

            

            Цалин мөнгөн тэнгэртээ

            Цасан угалз наадуулсан

            Цагаан торгон өмсгөлдөө

            Цацаг чимгээ сагсуулсан...

            Энэ дуугүйгээр шинэ жилийн баярыг төсөөлөшгүй. Төрийн шагналт хөгжмийн зохиолч С.Гончигсумлаа, соёлын гавьяат зүтгэлтэн яруу найрагч Ж.Бадраа нарын “Сүлд модны наадмын дуу” энэ жил 50 дахь удаагаа шинэ оноо угтана.

            Хагас зууны тэртээгээс эгшиглэсэн эл бүтээл хүмүүсийн сэтгэл зүрхэнд ямагт шинэ мэдрэмж төрүүлдэг. Гацуур шиг мөнхийн ногооноороо байдаг “Сүлд модны наадмын дуу” бүтсэн түүх сонин. 1959 онд Ж.Бадраа агсан үзэл суртлын алдаа гаргасан хэргээр нутаг заагдан Ховд аймгийн 10 жилийн сургуульд багшлахаар очжээ. Тэнд ажиллаж байгаад 1959 оны 12 дугаар сарын сүүлчээр түүний бие өвдөж, тархинд нь цус харван эмнэлэгт хүргэгдэж. Ухаан орохдоо цав цагаан орчинд хөвж явах шиг санагдсан гэдэг. Аажмаар сэргэснийхээ дараа цагаан халаадтай эмч, сувилагч нар нааш цааш гүйлдэж, тэр нь үүлэн дээр хөвж яваа юм шиг мэдрэмж төрүүлснийг мэджээ. Үхлээс аварсан эмч нарт баярласан сэтгэлээ илэрхийлсэн дуу хийх санаа тэр үед л төрж энэ сайхан бүтээл “мэндэлсэн” аж.

            Тэрбээр 1960 оны 1 дүгээр сарын эхээр биеэ эмчлүүлэхээр нийслэлд иржээ. Энэ үед уран бүтээлийн анд М.Цэдэндорж нь түүнийг эмнэлэгт эргэж очсон байна. Ж.Бадраа гуай нөгөөх шүлгээ түүнд өгч дуу болгох хүсэлтэй байгаагаа дуулгав. М.Цэдэндорж шүлгийг нь аваад “Утга зохиол” сонинд хэвлүүлсэн ч ая зохиох хүн гарч ирсэнгүй. Жил гаруйн дараа буюу 1961 онд Ж.Бадраа хөгжмийн зохиолч С.Гончигсумлаатай уулзаж шүлгээ үзүүлсэн гэдэг. Ингэж “Сүлд модны наадмын дуу” хэмээх сайхан бүтээл аялгуутай болжээ. Үг, ая нийлээд дуу бэлэн болсон даруйдаа олны хүртээл бололгүй жил гаруй “авдрын мухар”-т байжээ. Б.Зангад гуайг хүлээсэн ч юм билүү хэн мэдлээ. Ямартай ч 1962 оны сүүлчээр ардын жүжигчин Б.Зангад дуулж радиогийн алтан сан хөмрөгт бичүүлсэн байдаг.

            Энэ талаар Б.Зангад “1962 оны 12 дугаар сарын 25-нд С.Гончигсумлаа гуай намайг дуудаж, “Энэ дууг симфони оркестргүй төгөлдөр хууртай, Дуурийн театрын эмэгтэй найрал дуучидтай хамтарч дуулна шүү” гэв. Дуугаа аваад 29-нд Монголын радиогийн бичлэгт орлоо. Бичлэгийн үеэр шилэн хаалтны цаана С.Гончигсумлаа, Ж.Бадраа нар хараад зогсож байв. Залуу байсан болохоор тэр мундаг хүмүүсээс их сүрдэж байсан санагддаг юм. Тэгээд л 12 дугаар сарын 30-нд радиогоор цацсан. Үүнээс хойш өнөөг хүртэл он солигдох бүрт “Сүлд модны наадмын дуу” эгшиглэж, үе үеийн дуучид өөр өөрсдийнхөөрөө дуулсаар байна. Мөнхийн бүтээлийг анх удаа олны сонорт хүргэсэндээ баяртай байдаг” хэмээсэн.

            Эх сурвалж: “Өнөөдөр” сонин сэтгүүлч Г.Уянга /2011 он/

            Жич: Нэг л зүйлийн учрыг гайхаад олсонгүй. Надад буй дууны номууд дээр энэ дууны нэрийг “Сүлд модны наадмын дуу” гэж бичсэн байх юм. Гэтэл манай зарим дуучид “Шинэ жилийн вальс” гэж нэрлэж дуулаад байх юм. Хэзээ, хэн ингэж дууны нэрийг сольсон юм бол? Мэдэх хүн байвал хэлж өгнө үү.