Бадмарсан зул

Өдөр зурагт хараад хэвтэж байтал МҮОНТ-ээр гарч байгаа “ХХ зуун жил түүхийн хуудаснаа” цувралын ээлжит дугаар гарч байнаа. Сэтгүүлч Ц.Оюундарийн ярихыг сонсвол өнөөдөр буюу 8 дугаар сарын 3-н их учир жанцантай өдөр юм байна. Одоогоос 51 жилийн өмнөх энэ өдөр Москвагийн кино фестивальд найруулагч Д.Жигжидийн “Ардын элч” кино оролцож, жүжигчин П.Цэвэлсүрэн эмэгтэй хүний шилдэг дүрийн мөнгөн шагналыг хүртэж байсан гэнэ.

Дундговь аймгийн Дэлгэрхангай сумын харьяат, Монгол улсын гавьяат жүжигчин энэ хүн манай дуурийн урлагийн томоохон төлөөлөгчийн нэг байсан гэдэг. “Учиртай гурван толгой” дуурийн Нансалмаа, “Евгений Онегин” дуурийн Татьяна, “Игорь ван”-гийн Ярославна зэрэг олон дуурийн гол дүрд тоглож, Дуурь бүжгийн театрын гоцлол дуучин байсан түүний тухай зохиолч Х.Зандраабайдий гуай “Заяа дутуу бурхад” зохиолдоо тун нарийн “зурсан” санагддаг юм.

“Наанаа зөөлөн юм шиг боловч цаанаа хатуу сэтгэлтэй говийн бор хүүхэн” гэж хөгжмийн зохиолч Д.Жанчив гуай чухам юуны учир тодорхойлон хэлснийг уг номноос уншиж, П.Цэвэлсүрэн хэмээх энэ хүний тухай ямар ч гэсэн өөрийн гэсэн төсөөлөлтэй, зөөлөн дулаан сэтгэгдэлтэй хоцорсон билээ.

Хожим түүнийг бурхан болсоных нь дараа мөн л Х.Зандраабайдий гуай “Утга зохиол урлаг” сонинд “Бадмарсан зул” нэртэй гэгээн дурсамж бичсэнийг уншаад Монголын нэгэн сайхан уран бүтээлч, сайн хань, бүсгүй заяа түшсэн ховорхон нэгэн хүмүүн нартаас дэндүү эрт, дэндүү харамсалтай буцсанд гомдолтой хоцорч билээ.

…Амьдралд сайн хүн муугаасаа илүү хохирдог юм шиг санагддаг. Түүний нэг жишээ нь Цэвэлсүрэн. Тэрбээр сайн хүн учраас сайн хүнтэй учирдаг. Тэр чанараараа үр хүүхдээр өнөр, эд юмаар элбэг, эрүүл саруул сайхан амь зууж байдаг билээ. Харамсалтай нь энэ бүхэнд нь атаархсан юм шиг гай дайрдаг байжээ…гэж зохиолч Х.Зандраабайдий гуай “Заяа дутуу бурхад” зохиолдоо бичсэн байдагсан.