Маркийг эх барьж авдаг хүмүүс бол зураачид. Чухам тэдний уран гар, увидаст бийрийн торгон үзүүрээс олон сайхан марк энэ хорвоод "мэндэлдэг" билээ.
Монгол шуудангийн анхны маркийн зургийг Балдуугийн Шарав зурсан гэдэг. Богд хаант засгийн үед “Нэгэн өдрийн амьдрал”, “Үрс гаргаж байгаа нь”, “Богдын ногоон ордны амьдрал” зэрэг аж байдлын зураг, Богд хаан болон эх дагина Дондогдуламын хөрөг зурж байсан тэрээр ардын хувьсгал мандсанаас хойш В.И.Ленин, Жанжин Сүхбаатарын хөрөг зураг болон хувьсгалт ухуулах хуудас олныг зурсан байдаг. 1921 оноос хойш Улсын хэвлэх үйлдвэрт зураач, тасгийн эрхлэгчээр 1939 он хүртэл ажиллахдаа 1925 онд гарсан Монгол улсын мөнгөн тэмдэгтийн зураг, Улсын банкны баталгаа бичиг, батлан хамгаалах эвлэлийн тэмдэг, аж үйлдвэрийн гавьяаны одон, шуудангийн анхны марк зэргийг зурсан тухай “Монголын дүрслэх урлагийн товч түүх” номонд дурьдсан буй. 1926 онд гүйлгээнд орсон “Соёмбо” тэмдэгт марк болон төрийн шинэ сүлдтэй маркийг мөн Б.Шарав зурсан билээ. Түүний мэндэлсний 130 жилийн ойд зориулан 1999 онд “Монголын нэг өдөр” хэмээн алдаршсан зургаар нь марк хэвлэн гаргасан юм.
Монгол шуудангийн анхны маркийн зургийг Балдуугийн Шарав зурсан гэдэг. Богд хаант засгийн үед “Нэгэн өдрийн амьдрал”, “Үрс гаргаж байгаа нь”, “Богдын ногоон ордны амьдрал” зэрэг аж байдлын зураг, Богд хаан болон эх дагина Дондогдуламын хөрөг зурж байсан тэрээр ардын хувьсгал мандсанаас хойш В.И.Ленин, Жанжин Сүхбаатарын хөрөг зураг болон хувьсгалт ухуулах хуудас олныг зурсан байдаг. 1921 оноос хойш Улсын хэвлэх үйлдвэрт зураач, тасгийн эрхлэгчээр 1939 он хүртэл ажиллахдаа 1925 онд гарсан Монгол улсын мөнгөн тэмдэгтийн зураг, Улсын банкны баталгаа бичиг, батлан хамгаалах эвлэлийн тэмдэг, аж үйлдвэрийн гавьяаны одон, шуудангийн анхны марк зэргийг зурсан тухай “Монголын дүрслэх урлагийн товч түүх” номонд дурьдсан буй. 1926 онд гүйлгээнд орсон “Соёмбо” тэмдэгт марк болон төрийн шинэ сүлдтэй маркийг мөн Б.Шарав зурсан билээ. Түүний мэндэлсний 130 жилийн ойд зориулан 1999 онд “Монголын нэг өдөр” хэмээн алдаршсан зургаар нь марк хэвлэн гаргасан юм.
1932 онд гарсан “Шинэ амьдрал” цувралын уургач эрийн зурагтай 10 төгрөгийн үнэтэй маркийг Буриад АССР-ын зураач Ц.Сампилов зурсан байдаг. Ц.Сампилов нь БНМАУ-ын Засгийн газрын урилгаар 1925-1926 онд Улаанбаатар хотноо ирж ажиллаж байсан бөгөөд 1926 оны XII сарын 1-нд хуралдсан Судар бичгийн хүрээлэнгийн IX хурлын тогтоолоор түүний 25 бүтээлийг худалдан авсан тухай баримт Улсын төв архивт хадгалагдаж байдаг ажээ.Монгол маркийг бүтээх үйлсэд манай үе үеийн шилдэг зураач, урчууд гар бие оролцон зүтгэж, хөдөлмөрлөж ирсэн бөгөөд:
-Дөчөөд оны үед Д.Чойдог, О.Цэвэгжав, Ү.Ядамсүрэн, Н.Цүлтэм,
-Тавиад оны үед Г.Одон, Д.Дамдинсүрэн, Г.Гомбосүрэн, Д.Лувсанжамц, Х.Дамба, Б.Доржханд,
-Жараад оны үед З.Цэцгээ, Д.Лувсанжамц, Л.Намхайцэрэн, А.Гүрсэд, П.Балдандорж, Х.Дамба, Г.Эрэнцэн, Ц.Бүдбазар, М.Цэмбэлдорж, Д.Амгалан
-Дал, наяад оны үед Г.Раднаабазар, Л.Бумандорж, Д.Уртнасан, Т.Отгонбаяр,
-Ерээд оноос хойш Ц.Цэнгэл, Д.Гунгаа, Ш.Ганболд, С.Төрбурам, А.Амарзаяа, Д.Жадамба, Н.Цэрэндэжид, С.Дашдэмид, Ц.Галт зэрэг зураачид голлон зурж байжээ.
Монгол маркан дээр гарсан анхны уран зураг бол төрийн шагналт, ардын зураач Д.Амгалангийн “Капитализмыг алгасч” хэмээх зураг билээ. БНМАУ-ын анхдугаар их хурал хуралдаж, үндсэн хууль баталсны 40 жилийн ойд зориулан 1964 оны XI сарын 4-нд гаргасан 25, 50 мөнгөний үнэтэй энэ маркийг 2 өөр өнгөөр хэвлэжээ. Сонирхуулахад ардын зураач Д.Амгалан нь Монголын марк сонирхогчдын холбооны даргаар 1973-1988 онд ажиллаж байсан хүн билээ.Дэлхийн бусад орны маркаас манай маркийн ялгарах нэг онцлог бол хээ угалзыг өргөн дэлгэр ашиглаж ирсэнд байдаг болов уу. Анхны марк “Элдэв-Очир”-оос эхлэн өнөөг хүртэл гаргаж буй маркан дээр монгол ардын хээ угалзыг төрөл бүрээр нь донжийг нь олон чадмаг суулгаж өгч ашиглаж ирсэн нь тодорхой харагддаг юм.
No comments:
Post a Comment