Монгол улсын төрийн ордон

1932 оны YII сарын 10-ны өдөр гүйлгээнд орсон “Шинэ Монгол” нэртэй 13 төрөл цуврал марк нь 500 мянган хувь хэвлэгдсэн бөгөөд марк тус бүр дээр соёмбо тэмдэг “залсан” нь ихээхэн өвөрмөц онцлогтой болсон байдаг. Уг цуврал маркийн 10 мөнгөний үнэтэй төрөл нь “Засгийн газрын байшин” нэртэй. Энэ нь шинэ Монгол улсын шуудангийн байгууллага төрийн ордноо марк дээр дүрсэлсэн анхны алхам байв.

Хувьсгалын өмнө “Хүрээний сайдын Яам” хэмээх автономитын дотоод яам байсан газар дээр 1929-1930 оны үеэс тус улсын Сангийн яамнаас эрхлэн хоёр давхар барилга бариулсанд БНМАУ-ын Засгийн газар байрлажээ. Уг байшинг 1940-өөд онд өргөтгөн давхарласан бөгөөд энд /одоогийн Улсын Багшийн их сургуулийн төв байр/ Улсын бага хурал, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, хянан байцаах газар, зохион зааварлах хэлтэс, Улсын төлөвлөгөөний комисс байрлаж байсан бөгөөд БНМАУ-ын Засгийн газрын Ерөнхий сайд Х.Чойбалсан, түүний нэгдүгээр орлогч Ч.Сүрэнжав, Улсын бага хурлын дарга Г.Бумцэнд нар ажиллаж байжээ.

Сэлбэ голын баруун эрэг дээр барьсан Засгийн газрын хоёр давхар байшин нь тухайн цагтаа Улаанбаатар хотын хамгийн томоохон барилга болж байв. Гэвч хот байгуулалтын үүднээс байршлаа олоогүй, төр засгийн төв байгууллагын байнга өсөн нэмэгдэж байсан цаг үеийн шаардлагыг хангаж чадахгүй болсон зэргээс үүдэн Монгол улсын төр, засгийн ордонг шинээр барих шаардлага аяндаа урган гарчээ. 1930-аад оны үед төрийн ордон барих тухай асуудал яригдаж байсан ч эдийн засаг, улс төрийн тодорхой шалтгааны улмаас хойшлогдож байжээ. Дэлхийн II дайны дараа Ерөнхий сайд Х.Чойбалсангийн шийдвэрээр түүний нэгдүгээр орлогч Ч.Сүрэнжав ЗХУ-д явж авчирсан бэлэн зураг төслөөр Засгийн газрын шинэ ордны барилгын суурийн ажлыг 1947 оны IY сард эхлүүлж 1951 онд барьж ашиглалтад өгсөн байна.

БНМАУ-ын 40 жилийн ойд зориулж 1961 оны IY сарын 30-нд худалдаанд гаргасан “Их барилга бүтээн байгуулалт” хэмээх цуврал маркийн 20 мөнгөний үнэтэй төрөлд энэхүү шинэ ордны зургийг харуулсан байдаг юм. Анх барихдаа цагаан шохойгоор будсан байсан нь маркан дээр түүх болон үлдсэн Засгийн газрын ордны барилгыг 1961 онд бор саарал өнгөтэй болгожээ. Хожим 1990-ээд оноос Монгол улсын Төрийн ордон хэмээн нэрлэх болсон энэ байшинд 1961, 1981 онуудад 2 удаа өргөтгөл, 1987 онд томоохон өөрчлөлт хийсэн байна.

Монгол улсын төрийн ордны зурагтай марк энэ мэт 10-аад удаа гарсан төдийгүй ил захидал, зурагт дугтуй, маркжуулсан дугтуй нэлээдийг хэвлэн гаргасан нь одоо манай цуглуулагчдын өв санд хадгалагдан байдаг билээ.