Сталины хобби-дамран малгай

И.Сталин цэрэг дайн, түүхийн холбогдолтой ном цуглуулах дуртай байсныг Кремль дэх түүний ажлын өрөөнд эгнүүлэн өрсөн 20 мянган боть ном, товхимол гэрчилдэг. Түүний номын сангийн тал хувийг түүхийн болон цэрэг дайны холбогдолтой ном эзэлж байсны дөрөвний гурав нь эртний Ассирийн болон грек, ромын дайны түүх, коммунист намын түүхтэй холбоотой ном зохиол байлаа. Гуталчин, оёдолчны гэр бүлд төрж бойжин, шашны сургуульд хагас дутуу сурсан, боловсрол багатай тэрээр Зөвлөлт засаг тогтсон анхны өдрөөс эхлэн төрөл бүрийн сэдвийн ном цуглуулан уншиж өөрийгөө боловсруулж эхэлжээ. 1925 онд Сталин хувийн номын сан бүрдүүлэх төлөвлөгөө гаргасан байна. Түүний номын сангийн зарим номыг хуучин ном худалдаалагчдаас цуглуулж авсан бол заримыг нь намын байгууллагын шугамаар, хожим нь бэлэг дурсгалын журмаар авах болжээ. Мөн 1937, 1938 оны "цэвэрлэгээний" дараа ердийн номын сангуудаас хураасан хорь, гучаад оны шилдэг номууд, баривчлагдан амь үрэгдсэн зохиолчдын бүх зохиол энд өрөөстэй байв.

Сталины номын санд Орос, Зөвлөлт, дэлхийн сонгодог зохиолчид болох Пушкин, Гоголь, Салтыков-Щедрин, Толстой, Чехов, Горький, Маяковский, Шекспир, Гёте нарын зохиол бүтээлийн маш арвин цуглуулга байсны зэрэгцээ төрөл бүрийн нэвтэрхий толь бичиг, хэлний толь, лавлах зэрэг байжээ. Сонирхолтой нь Сталины номын санд урьд нь түүний намын нөхөр, хамтран зүтгэгч байгаад хожим "ардын дайсан" болсон Троцкий, Бухарин, Каменев нарын тус бүр 60 бүтээл, Зиновьевын 70 бүтээл, Рыковын 25 бүтээл байсныг тэрээр маш нарийн уншин судлаж, энд тэнд нь улаан, хөх өнгийн харандаагаар зурж, өөрийн санал бодлыг тэмдэглэсэн байдаг аж.

Сталины бас нэг сонирхон цуглуулдаг зүйл нь дамран малгай байлаа. Кремлийн газар доорхи тасалгаанд нь хэдэн арваараа тоологдох цэргийн саравчтай малгайнуудыг тавиур дүүрэн эгнүүлэн өрсөн байдаг байв. Энд ердийн цэргийнхээс эхлээд офицер, генерал, маршалын дамран малгайнууд, тэр ч байтугай гадаадын улс гүрнүүдийн цэргийн төрөл бүрийн малгайнууд өнгө алаглан байсныг үзсэн судлаачид "Хүний сонирхол гэж сонин юм даа" хэмээн гайхан дуу алдаж байжээ.