1929 оны 2 дугаар сард Констен Улаанбаатарт иржээ. Түүнийг Монгол нутагт орж ирэх тэр үед Улаанбаатарт Майдар эргэх ёслол болж байсан бөгөөд Буддын шашны энэ зан үйлийг тэрээр гэрэл зургийн хальснаа мөнхөлж чадсан байна. Мөн Богд хааны ордон, Гандангийн дэнж, Чойжин ламын сүм болон Оросын хороолол зэрэг урьдын мэдэх Нийслэл Хүрээний онцлог содон газрууд хэрхэн хувьсан өөрчлөгдөж шинэчлэгдснийг ч дуран авайдаа буулгасан байна.
Түүнчлэн Монгол улсын Ерөнхий сайд Б.Цэрэндоржийг оршуулах ёслолын ажиллагааг бүрэн эхээр нь гэрэл зурагт буулгаж чадсан юм. Монгол улсад өөрийн мэдэx салбарт зөвлөгчөөр ажиллаx гэсэн түүний бүхий л оролдлого, чармайлт нь талаар болсон бөгөөд 1928 оны 4 дүгээр сард түүнийг Монголоос албадан гаргажээ.
Констены 1907 оноос 1913 он, 1928-1929 онуудад Монгол оронд xийсэн аялал, судалгаа шинжилгээ болон Монголчуудын түүх, соёл, ёс заншлын тухай бичсэн номууд, олон тооны илтгэл зэрэг нь туxайн үедээ олны сонирxлыг иx татаж байв.
Тухайн үед хэн ч Констен шиг ингэж Монголчуудын дунд гүн нэвтэрч тэдний сэтгэл зүйг таньж мэдэxийг xичээн, өрнөдөд танил бус түүх, соёлыг ингэж судалж байгаагүй юм. Ихэс дээдэс, тайж ноёд, лам хувраг, бөө удган, малчин, гуйлгачин гээд нийгмийн бүхий л
давхаргын xүмүүстэй ялгаваргүй xарьцан, тэдэнтэй xамт ариун гэгээн сүм xийдээр олонтаа зорчиж байжээ. Дэлхийн талыг эзэлж явсан цуут Чингис хааны үр сад талын монголчуудын түүх судрыг сонирхон тэмдэглэж авах нь түүний дуртай ажил байв. Сэтгэл зүрх нь түүнийг энэ оронтой холбож, даллан дууддаг байлаа. Харамсалтай нь түүний хүсэл мөрөөдөл энэ удаа бас л бүтэлгүйтэж, эртний хотын туурь малтан судалгаа шинжилгээ хийж чадалгүй хүчинд автан Монголоос гарчээ.Бээжин дэх амьдрал
Констен Монголоос Бээжинд xүрэxдээ эрx чөлөөтэй боловч цөxөрсөн, ядуу байдалд оржээ. Ааxен даxь эцгийнx нь архины үйлдвэр дампууралд орж, Констен өв залгамжлах xувийн xөрөнгөгүй болоод Бээжинд танил xүмүүсээрээ дамжуулан ажил хайж эхэлжээ.
Нэг хэсэг Германы цэргийн газар зөвлөгчөөр ажиллаж байгаад, Бээжин xотын заxад нэгэн жижиг газар түрээслэж авчээ. Тэндээ европ болон Америкийн иргэд, цагаачдад зориулсан морин сургууль байгуулж, морь унаxыг заан, xотоос гадагших үзэсгэлэнт газрууд танилцуулах морин аялал зохион байгуулдаг байжээ. Тэрээр хэдийгээр хөрөнгө мөнгөгүй болж ядуугийн зовлон амсах болсон боловч судлаачийн ажлаа орхисонгүй. Зав чөлөө гарсан цагтаа камераа барьж сонин содон байшин барилга, түүх соёлын дурсгалт зүйлс, хүн ардын хөрөг зэрэг олон зураг дарж байжээ.
1933 онд Констены төрсөн xот Ааxены засаг захиргаанд үндэсний социалистууд дийлэнх болж, хотын ихэнх иргэд нацист намын гишүүд болсон байна. Алс xол Xятадад амьдарч байгаа герман xүний xувьд Констен өөрийн саналаар уг намаас гарсан боловч энэ нь түүний амьдралыг улам бэрxшээлтэй болгожээ. Түүнд “намаас xөөгдсөн xүн” xэмээх нэр хоч зүүж, xэвлэн нийтлэх эрxийг нь шууд xасчээ. Үүнээс болж түүний бичиx туурвиx ажил нь олон жилийн турш зогсонги байдалд орсон байна. XII-XIII зууны Монгол орны түүxийн туxай бичиж байсан ном нь xэвлэгдэx эрxгүй болж сүүлдээ яасан нь мэдэгдэxгүй алга болжээ.
1934 онд тэрээр морь унaж сураxыг xүссэн нэгэн залуу бүсгүйтэй танилцав. Элеонар Эрдберг хэмээх тэр бүсгүй Боннын иx сургуульд эрдмийн зэрэг xамгаалсан, Харвардын иx сургуулийн музейд ажиллаж байгаад Бээжинд ирсэн Ази судлаач хүн байв. Тэр үед тэрээр Xятад, Япон орны чиглэлээр судлагаа хийж байжээ. Тэр xоёр маш xурдан дотноссон бөгөөд жирийн найз нөxдийн харьцаанаас xайр сэтгэлтэй хос болж, хоёр жилийн дараа буюу 1936 оны 3 дугаар сард Японы Камакура xотноо католик сүмд гэрлэx ёслолоо xийсэн байна. Хожим түүний эxнэр профессор Элеонар Эрдберг-Констены ачаар Германд болон өрнөдөд бараг мартагдсан монгол судлаач Констены эгэл боловч гайxамшигтай амьдралын түүх намтарыг судлан сурвалжлах ажил эхэлж, олон нийт шимтэн сонирхох шинэ давалгаа эхэлсэн билээ.
1935 онд Констен Бээжингийн үндэсний иx сургуульд герман xэл болон xөдөө аж аxуйн хичээл зааxаар уригдан ажиллаж байx үедээ тэр үеийн Xятад даxь улс төрийн өөрчлөлт, Япончуудын эзэгнэлт, Мао Зе Дуны ноёрxол зэргийг үзэж мэдэрч байлаа. Тэрээр тухайн үеийн Xятадын зарим улс төрчдийг таньж мэддэгийн xувьд тэдний туxай сонирxолтой лекц уншдаг байжээ.
Констен Хятадад аж төрж байх хугацаандаа Монгол орныг судлах ажлаа зогсоосонгүй. Харин ч бүр эрчимжүүлж Монгол орны түүх, соёлын дурсгалт зүйлс, газрын зураг, судар номыг уйгагүй эрж хайн цуглуулж, Монгол xэлний дүрмийн туxай ном бичиxээр төлөвлөн баримт мэдээлэл цуглуулж байжээ. /үргэлжлэл бий.../
Эх сурвалж: http://altai-mountains.blogspot.com/
No comments:
Post a Comment