Wednesday, April 15, 2009

"Харамч авгай хажуудаа амтай"



Эрхэм блог анд минь та юуны өмнө доорхи хэдэн оньсогыг таах гээд үз дээ.

Барихыг барина
Баавгай ирэхээс нааш тавихгүй

Жинжийн хүү нь
Айлаа хэсээд
Жимбэгэр Дагва нь
Гэрээ сахиад хоцорно

Харамч авгай
Хажуудаа амтай

Хар нохой
Харуулчин болж хэвтээд
Хазаж зуудаггүй ч гэсэн
Хавьтуулж хүн оруулдаггүй

Хөлгүй манаач
Ээлжгүй харуулд
Хөдлөхгүй зогсож
Анихгүй ширтэнэ

Час хийсэн чавганцаас
Чис хийсэн хүүхэд гарах…

Өвөг дээдэс маань цоож, өргөс, түлхүүр зэргийг уран дүрслэлийн аргаар нууцлан оньсого зохиож, үр хүүхдийнхээ оюун ухааныг тэлж ирсний нэгээхэн жишээ нь энэ.

Өчигдөр орой зураг хайж нетээр тэнэж яваад Монгол цоожны зураг олж үзлээ. Баярласан гэж юухэв. Нүүрэн талд нь “Буян, өлзий” хэмээн монгол бичгээр бичиж цэцгэн хээгээр чимэглэсэн эл цоож нь хас түлхүүртэй ажээ. Хас буюу түмэн насан хээ нь түүхэн гарвалийн хувьд нэн эрт үед хамаарах бөгөөд Хүннү, Сяньби, Жужан, Кидан улсын түүх соёлын дурсгалууд дээр олонтаа дайралддаг.

Эрдэмтэн Р.Отгонбаатарын цоожны цуглуулгад ийм хас түлхүүртэй цоож хэд хэд байхыг үзсэн. Олон жилийн турш монгол цоож дагнан цуглуулж гурван ч удаа үзэсгэлэн гаргасан хүнд байхаас ч биш яахав. Урлаг судлаач, зураач, барималч С.Бадрал багшийн цуглуулгад Ламын гэгээний хийдийн их жасын хаалганы хас түлхүүртэй цоож байдгийг мэднэ. Одоо харин ийм хас түлхүүртэй цоож тун ховордсон шүү.

Зөвхөн орон байрны хаалга үүд, авдар савны таглааг оньслох төдийгүй гэр орноосоо алдуурч хэсээд байгаа хүүхдийг цоожлон тогтоодог дом бөөгийн ёсонд байсныг мэдэх хүн одоо хэр олон бол?

Ахуй нөхцөл, авдар савны хийц маягаа дагаад монгол цоожны хэрэглээ бидний амьдралаас алслан холдсоор л байна. Ор суурийг нь хятад хийцийн кодтой кодгүй төмөр цоожнууд эзлэх болж. Хөгжлийн хурдыг дагах нь зүй ч, өвгөдөөс уламжлагдан ирсэн үндэсний бренд монгол цоожоо хаяж гээлгүй хойч үедээ хүлээлгэж өгөх юм сан даа.

Ингэхэд танай гэрт “хажуудаа амтай, харамч авгай” бий юу?

Monday, April 13, 2009

Сийлэгмаа, Nature Sound artists - Хүн хүндээ хайртай явья



Үг Д.Дагвадорж
Ая Ё.Сүхбаатар

Хүн хүндээ хайртай явъя

Энэхэн хорвоо бүхлээрээ
Эгэл хүний өлгий билээ
Эгэл хүн нь олуулаа
Энэхэн хорвоод эзэн нь билээ

Хүн ганцхан эзэн нь болохоороо
Хүн хүндээ хайртай байдаг юм

Хорвоо дэлхий аясаараа
Хүний сэтгэлийн дуутай билээ
Хүний сэтгэлийн дуутайдаа
Хорвоо дэлхий уйдаагүй билээ

Хүн ганцхан дуучин нь болохоороо
Хүн хүндээ хайртай байдаг юм

Хөвчин дэлхий энгээрээ
Хүрч гаршгүй оргил билээ
Хүрч гаршгүй оргил нь
Хүний ухаант оюун билээ

Хүн ганцхан оргил нь болохоороо
Хүн хүндээ хайртай байдаг юм

Saturday, April 11, 2009

Сансрын сэдэвт Монгол марк


ЗХУ/хуучин нэрээр/ 1959 оны IX сарын 12-нд сарны зүг 390 кг жинтэй пуужин хөөргөсөн билээ. Уг үйл явдалд зориулан 1959 оны XII сарын 30-ны өдөр сарны пуужин, гариг хоорондын автомат станц нэртэй 30, 50 мөнгөний үнэтэй хоёр төрөл марк гаргасан нь Сансрын сэдэвт монгол маркийн анхных нь байв.

1961 оны IY сарын 12-ны өдөр ЗХУ-ын иргэн Ю.А. Гагарин “Восток-1” хөлгөөр анх удаа сансарт ниссэн нь хүн төрөлхтөний түүхэнд сансар судлалын шинэ эрин үеийг нээсэн хэрэг байлаа. Энэ түүхэн үйл явдалд зориулан манай улс Y сарын 31-нд нэг цуврал дөрвөн төрөл марк гаргасан бөгөөд сансарт хүн ниссэн өдрөөс хойш ердөө 49 дэх хоногийн дараа хэвлэгдэж гарсан тун сонин түүх намтартай марк болсон юм.

Tuesday, April 7, 2009

“Нийслэлээ Хархорумд нүүлгэе”


УИХ-ын хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлын дараалалд “Эртний нийслэл Хархорумыг жишиг хот болгон хөгжүүлэх хөтөлбөр батлах тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөл хэлэлцэхээр тусгажээ. Олон жилийн турш яригдаж байгаа энэ асуудлыг эрхэм гишүүд хэрхэн яаж шийдэхийг харах л үлдлээ. Хаврын ээлжит чуулганаар хэлэлцэж эхлэх энэ асуудлыг угтан нэгэн сонирхолтой түүх хүүрнэе.

Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн даргаар 1941-1946 онд ажиллаж байсан Ж.Дүгэрсүрэн гэж нэгэн сайхан эрдэмтэн байлаа. Монгол улсын анхны мэргэжлийн геологч, шинжлэх ухааны доктор энэ хүний мэндэлсний 100 жилийн ой энэ онд тохиож байна. Тэрбээр Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн даргаар ажиллаж байх үедээ нэг удаа маршал Чойбалсан дээр орж гэнэ.

-Маршал аа. Манай Улаанбаатар хотын газар нутаг, уух ундны ус юм юм нь яваандаа улсын нийслэл хотын хэрэгцээ шаардлагыг хангахгүй болно шүү. Тиймд эртнээс нүүлгэн шилжүүлэх арга чарга бодож үзвэл ямар вэ?
-Чи чинь галзуураа юу? Олон зуун жилийн үүх түүхтэй нийслэл Хүрээ, ардын хувьсгалын ялалтаар баталгаажсан Улаанбаатар хотыг нүүлгэнэ гэнээ? Тэгээд чиний бодлоор хааш нь нүүлгэх гэж?
-Миний бодлоор бол эртний түүхт Хархорум хотын зүг нүүлгэвэл зүгээр болов уу. Түүхэн уламжлалаа бодсон ч, яваандаа өсөн дэгжих, өрнөн тэлэх газар нутгийн хэмжээ дамжаа, цэвэр усны нөөц зэрэг олон талаас нь бодсон ч нийслэл хотоо Хархорум руу нүүлгэх нь зүйтэй мэт санагдах юм.
-Аа тийм үү? Яасан их юм санаархдаг юм бэ, чи. Одоохондоо бидэнд улсын нийслэлээ нүүлгэж байх эдийн засгийн боломж, хүн хүч, хөрөнгө мөнгө гээд юм юм алга. Байсан ч одоо бол цаг нь биш. Дэмий юм санаархаж явдагаа боль! гэжээ. Одоогоос 70-аад жилийн тэртээ ийм нэгэн яриа болсон тухай Ж.Дүгэрсүрэн гуайн хүү ЭТНН-ийн ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Билэгт хуучилсан юм. Мөн энэ тухай сэтгүүлч С.Цэрэндорж агсан “Аавын алтан судар” номдоо дурсан бичсэн удаатай ажээ.

Эх орныхоо бүх аймаг, сумдаар хөндлөн гулдгүй “тэнэж”, эрдэс баялаг, алтны уурхай, геологийн зураглал, нефтийн шинжилгээ зэргийн эрэлд бүхий л насаа зориулсан Ж.Дүгэрсүрэн гуай холын бодолтой, алсын хараатай хүн байжээ. Ирээдүйг урьдчилан харж, зөгнөн хэлж байсан түүний үгийг эдүгээ цагийн улс төрчдийн сонорт хүргэмээр санагдлаа.

Монголын анхны геологч, доктор Ж.Дүгэрсүрэнгийн “Нийслэл хотоо Хархорумд нүүлгэе” гэж ХХ зууны дөчөөд онд хэлж байсан үг XXI зууны эхэнд ахин цууриатаж байгаа нь санамсаргүй хэрэг биш болов уу?

Friday, April 3, 2009

Demis Roussos "goodbye my love goodbye"

"Хөгжимд, яг л хайр дурлалд ханддагчлан, юуны өмнө үнэн сэтгэлээсээ хандах хэрэгтэй"
Жузеппе Верди

Thursday, April 2, 2009

Хятадын зураачдын бүтээсэн алдартнуудын хөрөг


Хятадын зураач Дуду (Dudu), Ли Дэжи (Li Tiezi), Жань Ань (Zhang An) нарын бүтээлийн тухай сүүлийн үед интернетийн вэб сайтуудаар ихээхэн өргөн дэлгэр бичих боллоо.
Тэд зургаан метр урт, 2.6 метр өргөн зураг дээр нийт 103 түүхэн хүмүүсийг багтаасан бөгөөд зохиомжийг нь Дантегийн “Тэнгэрлэг хошин шог” бүтээлээр сэдэвчлэн зуржээ.
Хүн төрөлхтөний түүхэнд нэр, мөрөө сийлэн үлдээсэн 103 хүнийг сонгон авч/зураачдын сонголтоор/ зурсан эл бүтээлийг уг нь аль 2006 онд зурж гүйцээсэн боловч энэ оны гуравдугаар сард The Daily Telegraph сонинд бичсэнээр шуугиан дэгджээ.

Эзэн Чингис хаанаас Наполеон Бонапарт хүртэл, Леонардо да Винчи, Мао Зэдун, Билл Гейтс, Брюс Ли, Мэрилин Монро, Осама Бен Ладен, Шекспир, Майкл Жордан зэрэг улс төр, урлаг соёл, шинжлэх ухаан, спортын алдартнууд нэгэн хавтгай дээр зэрэгцэн байхыг харахад тун сонирхолтой юм.
Харин энэ түүхэн хүмүүсийн дотор зохиолч Н.Островскийн “Болд хэрхэн хатаагдсан нь” зохиолын гол баатар Павел Корчагиныг оруулж зурсан учрыг бодоод бодоод олсонгүй ээ. Социалист реализмын утга зохиолын гол төлөөлөгч болсон Павка Корчагин хятад зураачдын үзэл бодлоор суут хөгжмийн зохиолч Бетховен, алдарт зураач Микеланжело, тэр ч байтугай Дэн Сяо Пин, Жоу Энь Лай нартай нь эн тэнцүү гавьяатай юм байлгүй.
Илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл дараах сайт руу орж сонирхоорой. Дээрх зурагт багтсан бүх хүмүүсийн нэр ус, фото зураг болон Википедиа дээрх мэдээллийг үзэж болно.

Эх сурвалж: http://i.gae.ro/painting/